در دنیای دیجیتال امروز، دادهها نقش کلیدی در تحلیل رفتار کاربران، بازاریابی هدفمند و بهبود تجربهی کاربری ایفا میکنند. اما همزمان با رشد نگرانیها درباره حریم خصوصی، دولتها در سراسر جهان قوانین سختگیرانهتری در حوزهی حفاظت از دادهها وضع کردهاند. در این میان، مفهومی به نام Consent Mode یا «حالت رضایت» بهعنوان راهکاری برای ایجاد تعادل بین نیاز به داده و احترام به حقوق کاربران ظهور کرده است.
Consent Mode دقیقاً چیست؟
Consent Mode یک چارچوب فنی است که به وبسایتها و اپلیکیشنها اجازه میدهد شیوهی جمعآوری دادهها را بر اساس رضایت کاربران تنظیم کنند. بهبیان سادهتر، این فناوری بهعنوان یک پل ارتباطی بین ابزارهای ردیابی و ترجیحات کاربران در زمینهی حریم خصوصی عمل میکند.
وقتی کاربر با بنر مربوط به کوکیها در یک وبسایت روبهرو میشود و تصمیم میگیرد که آیا کوکیها را بپذیرد، رد کند یا تنظیمات دلخواهش را اعمال کند، Consent Mode مطابق با انتخاب کاربر، رفتار ابزارهایی مانند گوگل آنالیتیکس یا اسکریپتهای تبلیغاتی را تنظیم میکند.
مثال عملی از عملکرد Consent Mode
فرض کنید کاربر با بنر کوکیها مواجه میشود و یکی از گزینههای زیر را انتخاب میکند:
- پذیرش کامل: دادهها بهطور کامل جمعآوری و پردازش میشوند.
- رد کامل: هیچ اطلاعات قابلشناساییای از کاربر ذخیره نمیشود، اما دادههای کلی و مدلسازیشده ممکن است همچنان قابل استفاده باشند.
- تنظیمات سفارشی: کاربر میتواند، برای مثال، با استفاده از ابزارهایی مانند Cookiebot، اجازه دهد فقط دادههای آماری جمعآوری شود و از تبلیغات شخصیسازیشده صرفنظر کند.
چنین تنظیماتی به سایتها کمک میکند در عین رعایت قوانین حریم خصوصی، همچنان بتوانند اطلاعات مفیدی درباره رفتار کلی کاربران کسب کنند.
چرا Consent Mode برای سایتهای ایرانی هم مهم است؟
هرچند ممکن است در حال حاضر در ایران قوانین سختگیرانهی حفاظت از دادهها مانند GDPR در اروپا اعمال نشود، اما رعایت استانداردهای جهانی در این حوزه، بهخصوص برای کسبوکارهایی که با کاربران خارج از کشور سروکار دارند، یک الزام حرفهای محسوب میشود. علاوه بر این، این رویکرد میتواند حس اعتماد بیشتری در کاربران داخلی ایجاد کند؛ بهویژه در شرایطی که نگرانیها درباره سوءاستفاده از اطلاعات شخصی رو به افزایش است.
حالت رضایت پیشرفته (Advanced Consent Mode) چیست؟
حالت رضایت پیشرفته یا همان Consent Mode نسخه ۲، نسخه بهروزرسانیشدهای از ابزار مدیریت رضایت کاربران گوگل است که به کسبوکارها امکان میدهد کنترل دقیقتری بر نحوه استفاده از دادههای کاربران داشته باشند.
نسخه اولیه چه ویژگیهایی داشت؟
در نسخه اول این ابزار (v1)، تمرکز اصلی روی دو پارامتر کلیدی بود:
analytics_storage
: مربوط به ذخیرهسازی دادههای تحلیلی (مثل کوکیهای Google Analytics)ad_storage
: مربوط به ذخیرهسازی دادههای تبلیغاتی (مثل کوکیهای Google Ads)
این نسخه به کسبوکارها اجازه میداد مشخص کنند که آیا مجاز به استفاده از کوکیهای تحلیلی و تبلیغاتی هستند یا نه.
چه چیزهایی در نسخه دوم (v2) تغییر کرده است؟
در نسخه دوم، دو پارامتر جدید به ابزار اضافه شدهاند که سطح کنترل و تطبیق با قوانین حریم خصوصی مناطق مختلف را بالاتر میبرد:
ad_user_data
: مشخص میکند که آیا دادههای شخصی کاربران میتوانند به گوگل ارسال شوند یا خیر، آن هم صرفاً برای اهداف تبلیغاتی.ad_personalization
: تعیین میکند که آیا این دادهها میتوانند برای نمایش تبلیغات شخصیسازیشده مورد استفاده قرار گیرند یا نه.
چرا این موضوع برای کسبوکارها مهم است؟
با توجه به افزایش قوانین حریم خصوصی مانند GDPR در اروپا یا حتی قوانین محلیتری که احتمال دارد در کشورهای مختلف از جمله ایران مطرح شوند، کسبوکارها باید بتوانند دقیقاً مشخص کنند که با چه نوع دادههایی و به چه نحوی رفتار میکنند.
استفاده از حالت رضایت پیشرفته به برندها کمک میکند تا هم قوانین را رعایت کنند و هم تبلیغات مؤثرتری ارائه دهند—بدون اینکه حریم خصوصی کاربران به خطر بیفتد.
جدول زمانی و سیر تحول Consent Mode
با افزایش فشارهای قانونی و مقرراتی در زمینه حفظ حریم خصوصی دادههای کاربران، ابزار Consent Mode به یک ضرورت برای کسبوکارهای آنلاین تبدیل شد.
در ادامه، روند شکلگیری و توسعه این ابزار را مرور میکنیم:
📅 ۲۵ مه ۲۰۱۸ – اجرای مقررات عمومی حفاظت از دادهها (GDPR) در اتحادیه اروپا
قانون GDPR از این تاریخ به اجرا درآمد و شرکتها را ملزم کرد تا پیش از جمعآوری یا پردازش اطلاعات شخصی کاربران، رضایت صریح آنها را دریافت کنند. این قانون نقطه آغاز نگاه سختگیرانهتر به حریم خصوصی در فضای دیجیتال بود.
📅 ۳ سپتامبر ۲۰۲۰ – معرفی ابزار Consent Mode توسط گوگل
گوگل از ابزار Consent Mode رونمایی کرد. این ابزار به وبسایتها امکان میدهد تا رفتار تگهای ردیابی گوگل را بر اساس نوع رضایت کاربر تنظیم کنند. به این معنا که اگر کاربر با ذخیرهسازی دادهها موافقت نکرده باشد، تگها بهصورت محدود و مطابق با قوانین اجرا میشوند.
📅 ۲ مه ۲۰۲۳ – تصویب قانون بازاریابی دیجیتال (DMA)
قانون جدیدی در اروپا به نام Digital Marketing Act (DMA) تصویب شد که با هدف ایجاد رقابت عادلانه در بازار دیجیتال و حفاظت از حقوق کاربران تدوین شده است. این قانون، شرکتهای بزرگ فناوری مثل گوگل (Alphabet)، آمازون، اپل، بایتدنس، متا و مایکروسافت را هدف قرار داده که تأثیر قابلتوجهی بر رفتار کاربران در پلتفرمهای آنلاین دارند.
📅 نوامبر ۲۰۲۳ – انتشار نسخه دوم Consent Mode توسط گوگل
گوگل نسخه جدیدی از ابزار خود را معرفی کرد که با عنوان Consent Mode v2 شناخته میشود. این نسخه بهگونهای طراحی شده که تطبیقپذیری بیشتری با الزامات قانونی در مناطق مختلف جهان داشته باشد و به کسبوکارها کمک کند تا راحتتر با مقررات هماهنگ شوند.
📅 ۶ مارس ۲۰۲۴ – اجباری شدن نسخه دوم در کشورهای اروپایی و بریتانیا
از این تاریخ، استفاده از Consent Mode v2 برای تمامی وبسایتهایی که از خدمات گوگل استفاده میکنند، در منطقه اقتصادی اروپا (EEA) و بریتانیا الزامی شد.
📅 ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴ – اضافه شدن سوئیس به لیست کشورهای مشمول
از پایان ژوئیه ۲۰۲۴، اجرای اجباری نسخه دوم Consent Mode در کشور سوئیس نیز آغاز شد.
🔮 آینده نزدیک – گسترش به سایر کشورها از جمله آمریکا
بر اساس روند موجود، انتظار میرود این الزامات بهزودی به کشورهای دیگری از جمله ایالات متحده آمریکا نیز تعمیم پیدا کند.
چرا «حالت رضایت کاربر» (Consent Mode) ایجاد شد؟
با افزایش سختگیری قوانین حریم خصوصی در سطح جهانی، شرکتها به راهکاری نیاز داشتند که هم بتوانند اطلاعات مفیدی از رفتار کاربران جمعآوری کنند و هم الزامات قانونی را رعایت کنند. در همین راستا، حالت رضایت کاربر یا Consent Mode طراحی شد تا این تعادل حساس را برقرار کند.
۱. قوانین سختگیرانهتر حریم خصوصی
قوانینی مانند GDPR (قانون حفاظت از دادههای اتحادیه اروپا) و CCPA (قانون حریم خصوصی مصرفکننده در کالیفرنیا) به وبسایتها الزام میکنند که پیش از ردیابی کاربران، از آنها رضایت بگیرند. دیگر دوران نصب کوکیها بدون اطلاع کاربر تمام شده است.
۲. آگاهی روزافزون کاربران
کاربران حالا بیش از گذشته نسبت به جمعآوری و استفاده از دادههایشان حساس شدهاند. در ایران هم، با افزایش استفاده از ابزارهای ضد ردیابی و افزونههای مرورگر، این موضوع به دغدغهای جدی تبدیل شده است. بنابراین برندها مجبورند شفافتر و مسئولانهتر عمل کنند.
۳. آمادگی برای دنیای بدون کوکی
با محدود شدن استفاده از کوکیهای شخص ثالث، شرکتها باید به دنبال روشهای جایگزین برای تحلیل رفتار کاربران باشند. حالت رضایت کاربر این امکان را فراهم میکند تا بدون نیاز به ردیابی مستقیم و مزاحم، اطلاعات کلیدی بهدست بیاید.
۴. حفظ امکان تحلیل رفتار کاربر حتی بدون رضایت
یکی از ویژگیهای مهم Consent Mode این است که حتی اگر کاربر با ردیابی موافقت نکند، سیستم میتواند با استفاده از دادههای مدلسازیشده یا ناشناس، همچنان دید کلی از عملکرد کمپینها ارائه دهد. این یعنی کسبوکارها دچار «کور شدن دادهای» نمیشوند.
نحوه عملکرد “Consent Mode” (حالت رضایت)
“حالت رضایت” یا Consent Mode با استفاده از پارامترهای رضایت، مشخص میکند که چه نوع دادههایی مجاز به ذخیرهسازی هستند. تعداد و نام این پارامترها ممکن است بسته به پلتفرمی که این حالت روی آن استفاده میشود، متفاوت باشد.
مقدار پیشفرض رضایت کاربر: عدم تأیید
زمانی که کاربر برای اولینبار وارد وبسایت میشود، بهصورت پیشفرض تمامی پارامترهای رضایت روی گزینه «رد شده» (denied) تنظیم میشوند. اگر کاربر از طریق بنر رضایتگیری سایت، اجازه دسترسی بدهد، این مقادیر به حالت «تأیید شده» (granted) تغییر میکنند.
رفتار تگهای رهگیری در صورت دریافت یا عدم دریافت رضایت
در صورتی که کاربر رضایت کامل بدهد، تگهای رهگیری مانند حالت عادی خود عمل میکنند و اطلاعات را ذخیره یا منتقل میکنند. اما اگر کاربر رضایت ندهد، رفتار این تگها به صورت زیر تغییر میکند:
- به جای استفاده از کوکیهای شخص ثالث (third-party cookies)، پلتفرم از سیگنالهای ناشناس (anonymous pings) استفاده میکند تا میزان بازدید و ترافیک را بهصورت تقریبی تخمین بزند.
- به جای ذخیرهسازی دادههای دقیق، از مدلسازی تبدیل (conversion modeling) استفاده میشود تا روندهای رفتاری کاربران را بدون نقض قوانین حریم خصوصی بررسی کند.
توازن بین حریم خصوصی و تحلیل داده
این روش به کسبوکارها کمک میکند تا در عین پایبندی به قوانین حریم خصوصی (مانند GDPR)، همچنان بتوانند از ابزارهای تحلیلی و بازاریابی خود—البته بهصورت محدودتر—استفاده کنند. به بیان ساده، کارایی ابزارهای دیجیتال حفظ میشود بدون آنکه حریم خصوصی کاربران قربانی شود.
مزایای کلیدی استفاده از حالت رضایت (Consent Mode)
استفاده از حالت رضایت در وبسایتها، مزایای قابل توجهی برای کسبوکارهای آنلاین به همراه دارد. در ادامه، به مهمترین دلایلی که صاحبان سایتها باید این قابلیت را جدی بگیرند، میپردازیم:
۱. تطابق با قوانین حفظ حریم خصوصی
با تنظیم جمعآوری دادهها بر اساس رضایت کاربران، وبسایتها میتوانند از جریمهها و مشکلات قانونی ناشی از نقض قوانین بینالمللی مانند GDPR (اروپا)، CCPA (کالیفرنیا) و مقررات مشابه دیگر در امان بمانند. این یعنی خیال راحت از بابت چالشهای حقوقی احتمالی در آینده راحت خواهد بود.
۲. افزایش اعتماد کاربران
امروزه کاربران نسبت به حفظ حریم خصوصیشان حساستر شدهاند. وبسایتهایی که شفاف عمل میکنند و به انتخاب کاربر احترام میگذارند، بهمرور زمان اعتماد بیشتری جلب میکنند. این اعتماد میتواند به افزایش ماندگاری کاربر در سایت و تعامل بیشتر با محتوا منجر شود.
۳. حفظ بخشی از دادههای تحلیلی
در شرایطی که کاربر رضایت خود را برای استفاده از کوکیها اعلام نمیکند، هنوز هم امکان جمعآوری دادههای ناشناس و غیرقابل شناسایی وجود دارد. این دادهها به وبسایتها کمک میکنند تا بدون نقض حریم خصوصی، بتوانند عملکرد سایت را تحلیل و بهبود دهند.
۴. آمادهسازی برای آیندهای بدون کوکیهای شخص ثالث
با توجه به اینکه مرورگرها بهتدریج در حال محدود کردن کوکیهای شخص ثالث هستند و قوانین حریم خصوصی نیز سختگیرانهتر میشوند، استفاده از حالت رضایت بهعنوان یک راهکار پایدار و آیندهنگرانه مطرح است. این مدل، به کسبوکارها کمک میکند که همچنان دادههای ضروری خود را برای تبلیغات و تحلیل رفتار کاربران جمعآوری کنند، بدون آنکه وارد حریم خصوصی کاربران شوند.
انواع حالت رضایت (Consent Mode)
حالت رضایت (Consent Mode) بسته به پلتفرمی که در آن استفاده میشود، کمی تفاوت دارد. در حال حاضر، دو نوع اصلی از این قابلیت وجود دارد:
حالت رضایت گوگل (Google Consent Mode)
این نسخه که توسط گوگل توسعه داده شده، امکاناتی نظیر ارسال داده بدون استفاده از کوکی (cookieless pings) و تبدیلهای مدلسازیشده (modeled conversions) را پشتیبانی میکند. این حالت با ابزارهای متنوعی از جمله Google Analytics، Google Ads، Google Tag Manager و همچنین Floodlight همخوانی دارد.
برای مثال، اگر وبسایتی از Google Analytics استفاده کند و کاربر اجازه ذخیره کوکیها را ندهد، این حالت کمک میکند تا همچنان اطلاعاتی پایهای از رفتار کاربر دریافت شود، بدون نقض حریم خصوصی او.
حالت رضایت مایکروسافت (Microsoft Consent Mode)
مایکروسافت نیز نسخهای از Consent Mode را برای پلتفرم تبلیغاتی خود – که پیشتر با نام Bing Ads شناخته میشد و اکنون Microsoft Advertising نام دارد – ارائه داده است. این نسخه، مشابه با مدل گوگل، به ترجیحات کاربران در زمینه حریم خصوصی احترام میگذارد و در چارچوب استانداردهای جدید تبلیغات مبتنی بر رضایت کاربر عمل میکند.
استفاده از این حالت در وبسایتهایی که از تبلیغات مایکروسافت بهره میبرند، به کسبوکارها اجازه میدهد تا عملکرد تبلیغات را بدون زیر پا گذاشتن تنظیمات حریم خصوصی کاربران، پایش و تحلیل کنند.
چگونه «Consent Mode» را فعال کنیم؟
روش بهینه برای پیادهسازی Consent Mode (حالت رضایت کاربران) بستگی به زیرساخت وبسایت شما دارد. در ادامه، رایجترین و مطمئنترین روشهای اجرای این قابلیت را مرور میکنیم.
۱. استفاده از پلتفرم مدیریت رضایت کاربران (CMP)
سادهترین و قابل اعتمادترین روش برای فعالسازی Consent Mode، استفاده از یک CMP تأییدشده توسط گوگل است؛ برای مثال پلتفرمی مانند Cookiebot که بهصورت پیشفرض از این قابلیت پشتیبانی میکند.
💡 قبل از هر چیز بررسی کنید که CMP مورد استفادهی شما در لیست تأییدشدههای گوگل باشد.
این ابزارها تمامی مراحل مدیریت رضایت کاربران را پوشش میدهند—از طراحی بنر اطلاعرسانی گرفته تا ثبت و ذخیرهی رضایت کاربران—و بهصورت خودکار سیگنالهای رضایت را به سیستم ارسال میکنند. به این ترتیب، هم در وقت صرفهجویی میکنید و هم احتمال خطا یا تنظیمات اشتباه به حداقل میرسد.
۲. پیادهسازی دستی از طریق Google Tag Manager یا gtag.js
اگر از CMP استفاده نمیکنید، امکان اجرای دستی Consent Mode نیز وجود دارد. برای این کار میتوانید از گوگل تگ منیجر یا اسکریپت gtag.js بهره بگیرید.
در این روش، شما باید ابتدا تنظیمات پیشفرض رضایت را مشخص کنید، سپس براساس انتخاب کاربران آنها را بهروزرسانی کرده و نهایتاً رفتار تگهای خود را بر اساس این انتخابها تنظیم نمایید.
این مدل پیادهسازی، آزادی و کنترل کامل در اختیارتان میگذارد؛ اما از سوی دیگر نیازمند دانش فنی بیشتر است و در صورت اجرای نادرست، میتواند به خطاهای عملکردی منجر شود.